Porady zdrowotne

URAZY GŁOWY

 Co robić?

1. Upewnij się, że miejsce do udzielania pomocy jest bezpieczne. Przenieś poszkodowanego, jeśli miejsce, w którym się znajduje, jest niebezpieczne lub jeśli jest to konieczne do prawidłowego prowadzenia resuscytacji.
2. Natychmiast wezwij pomoc medyczną, jeśli nie jesteś pewien, że została wezwana.
3. Unieruchom odcinek szyjny kręgosłupa (jeśli podejrzewasz jego uraz), najlepiej za pomocą własnych rąk. Do czasu przybycia fachowej pomocy, przytrzymaj głowę dziecka tak, aby nie mogło nią poruszać.
4. Oceń stan poszkodowanego zgodnie z ABC.
5. W przypadku bezdechu lub zatrzymania pracy serca rozpocznij reanimację.
6. Obracając poszkodowanego na bok (np. wymiotującego), staraj się, aby kręgosłup i głowa pozostawały cały czas w jednej linii.

Ciężkie urazy głowy

 Zdarza się, ze jesteśmy świadkami wypadku, w którym dziecko doznaje poważnego urazu. Przykładem jest każdy wypadek komunikacyjny czy upadek z wysokości powyżej metra. W takiej sytuacji powinniśmy natychmiast wezwać karetkę pogotowia (999, 112), nie rozglądając się, czy ktoś inny z obecnych ma już telefon w ręku. Podobnie postępujemy, jeśli u ofiary wypadku widzimy ciężkie urazy:

             duże rany lub krwiaki na głowie,

             wyciek przejrzystego płynu z nosa lub uszu,

             krwawienie z ucha,

             zasinienie/zaczerwienienie z obrzękiem za uchem,

             krwiaki wokół oczu (bez śladów zewnętrznych uszkodzeń tkanek miękkich),

             znaczne uwypuklenie w miejscu urazu,

             wgniecenie czaszki,

             ciała obce tkwiące w główce dziecka.

 

Fragmentów szkła, metalu i innych przedmiotów nie wolno samemu wyciągać z rany. Mogłoby to spowodować gwałtowny krwotok, zagrażający życiu. Podobnie niedozwolone jest usuwanie wgniecionych elementów kostnych. 

 

 Karetkę pogotowia wzywamy również ze względu na niepokojące zachowanie dziecka:

• dziecko po wypadku jest nieprzytomne,
• pogarsza się jego stan świadomości, wystąpiła niepamięć wsteczna lub powtórna utrata przytomności,
• pojawiły się drgawki,
• dziecko leży i nie ma siły się poruszać,
• ma sztywność karku,
• słyszalne są zaburzenia oddychania,
• ma trudności z chodzeniem i utrzymaniem równowagi,
• dostrzegamy problemy z rozumieniem, mową (niewyraźna, bezładna),
• sygnalizuje zaburzenia widzenia,
• widzimy asymetrię ruchów kończyn (niedowłady),
• ma brak czucia w jakiejś części ciała,
• nastąpił spadek tętna i podwyższenie ciśnienia.
• wymiotuje, więcej niż 3 razy.

W razie wystąpienia drgawek nie wolno rozwierać ust dziecka i wkładać tam jakichkolwiek przedmiotów. Przygryzienie języka jest mniejszym problemem niż utrudnienie oddychania.

Łagodne urazy głowy u niemowląt do 6. miesiąca życia

 

Co robić?

1. Trzeba zawieźć dziecko do szpitala pediatrycznego na Chirurgiczną Izbę Przyjęć lub wezwać karetkę, w zależności od stanu jego zdrowia.
2. Noworodek oraz niemowlę po urazie głowy zwykle kwalifikują się do krótkotrwałej obserwacji w szpitalnym oddziale chirurgicznym. U dziecka w tym wieku jedynie chirurg może uznać uraz za banalny i zlecić dalszą obserwację w domu.

 

Łagodne urazy głowy u niemowląt po 6. miesiącu życia

 

Co robić ?

1. Trzeba ocenić stan dziecka i obserwować.
2. Skontaktować się z lekarzem lub zawieźć do szpitala.

 

 

Jak wspomniałem, niemowlęta w pierwszym półroczu życia po urazie głowy zwykle wymagają obserwacji szpitalnej. Niemowlęta starsze, po łagodnym urazie, mogą być oglądane przez lekarza po 1–2 dniach obserwacji w domu.

Istotne jest, czy dziecko zachowuje się  i reaguje tak, jak przed urazem.

 

W razie jakichkolwiek wątpliwości co do stanu zdrowia dziecka po wypadku – trzeba zgłosić się z nim do lekarza.

 

U niemowląt bywa tak, że w wyniku obrażeń pojawiają się tylko siniaki, a pourazowe objawy neurologiczne są początkowo niezauważalne – mogą gwałtownie się rozwijać po kilku dniach.

 

             Obserwuje się większe napięcie skóry głowy, stopniowe powiększanie jej obwodu, uwypuklenie ciemienia.

             Pojawia się rąbek białkówki nad źrenicami – objaw „zachodzącego słońca”.

             Niemowlę jest rozdrażnione, płacze i wymiotuje.       Po wymiotach się uspokaja.

 

Łagodne urazy głowy u dzieci po pierwszym roku życia

Co robić ?

1. Pierwsza pomoc polega na przyłożeniu zimnego okładu. Może to być gotowy okład, uprzednio schłodzony w lodówce, woreczek z lodem, a nawet mrożonka z zamrażalnika. Owiń taki okład w ręcznik i przyłóż w miejsce na głowie, w które dziecko się uderzyło. Nie przykładaj lodu bezpośrednio do skóry (grozi to odmrożeniami). Zimny okład sprawi, że krwiak i obrzęk będą mniejsze. Trzymaj go ok. 20 min.
2. Załóż jałowy opatrunek i przez około 10 min delikatnie uciskaj, jeśli występuje krwawienie. Utrzymujące się krwawienie wymaga konsultacji chirurgicznej i ewentualnego założenia szwów.
3. Dziecko nieprzytomne, ale oddychające bez trudności i bez podejrzenia urazu kręgosłupa, należy ułożyć na boku, w pozycji bezpiecznej, z głową uniesioną do góry o 30–45°. Na ranę krwawiącą trzeba położyć jałowy wilgotny opatrunek. Wskazane jest obłożenie głowy zimnym okładem, co zmniejsza krwawienie i pourazowe obrzmienie mózgu.
4. U dzieci starszych zaleca się podtrzymywanie rozmowy. Rozmowa wskazuje, że dziecko jest przytomne, co najwyżej senne, czyli doznało lekkiego urazu; w ciężkich występuje utrata przytomności. Nie jest niczym niezwykłym, że po ustąpieniu bólu dziecko zasypia, jeśli doznało urazu w godzinach wieczornych.
5. Po urazie, jeśli dziecko w pierwszej dobie śpi dłużej niż 4 godziny, obudź je dla oceny stanu świadomości. Starsze dziecko po wybudzeniu powinno umieć odpowiedzieć na pytanie, jak się nazywa i gdzie się znajduje.
6. Konieczna jest obserwacja oddechu i zabarwienia skóry; płytki i nieregularny oddech, blade albo sine zabarwienie skóry są niepokojące.

 

 Dziecko po urazie głowy wymaga pilnego zbadania w szpitalnym oddziale ratunkowym, jeśli pojawią się:

              wymioty,

             nierówność lub poszerzanie się źrenic,

             pogorszenie stanu świadomości,

             nadmierne pobudzenie,

             silny lub rosnący ból głowy,

             poranne bóle głowy z nudnościami lub wymiotami,

             senność – w porze, kiedy zwykle dziecko nie sypia,

             ograniczenie ruchomości lub ból przy poruszaniu kończynami, chwiejny chód,

             zaburzenia pamięci u dzieci starszych: niepamięć wypadku lub okoliczności przed wypadkiem, niezdolność do zapamiętania i przypomnienia po         5 minutach trzech słów, wielokrotne zadawanie tych samych pytań,

             utrudniona koncentracja,

             zaburzenia widzenia, czytania lub pisania,

             brak zainteresowania otoczeniem,

             jakiekolwiek inne zachowania, nietypowe dla dziecka  o danej porze dnia.

 

 

Pilnej konsultacji lekarskiej wymaga uraz głowy u dziecka z zaburzeniami krzepnięcia krwi lub przyjmującego leki obniżające krzepliwość.

 

Jeśli dziecko po łagodnym urazie głowy pozostaje w do-mu, konieczna jest jego baczna obserwacja przez 4 dni, a szczególnie przez 24 godziny po wypadku. Dziecko powinno wypoczywać, leżąc z głową uniesioną. Posiłki i napoje trzeba mu podawać częściej, ale w małych porcjach; bez świeżych owoców i soków, które mogą prowokować wymioty.

 

W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących stanu dziecka albo przebiegu samego urazu warto porozumieć się  z lekarzem, zwłaszcza gdy uderzenie było silne.

 

Co, kiedy i dlaczego? 

 

U najmłodszych przyczyną wypadku jest zawsze nieuwaga dorosłych. Dziecko może wypaść z rąk opiekuna albo z wózka. Starsze próbują chodzić. Chód jest niezgrabny, głowa w stosunku do tułowia – duża i ciężka. Przy słabo

wykształconej równowadze często zdarzają się upadki, zwłaszcza do tyłu. Niski wzrost z wysokim środkiem ciężkości powoduje jednak, że energia kinetyczna działająca w czasie urazu nie jest duża i następstwa upadków najczęściej nie są poważne.

 

Gorzej, jeśli dochodzi do tzw. urazów meblowych. Dziecko uderza głową o krawędzie mebli albo ściąga na siebie przedmioty. Miękka czaszka daje słabą ochronę mózgu. Może zostać wgnieciona, a mózg stłuczony.

 

Jeśli nastąpiła krótkotrwała utrata przytomności lub pamięci okoliczności urazu, prawdopodobnie doszło do wstrząśnienia mózgu i poszkodowany wymaga opieki lekarskiej. Wstrząs mózgu to łagodny uraz, mający wpływ na jego normalną pracę. Wiele dzieci uderza się w głowę, ale takiego urazu nie doznaje. Najczęstszymi objawami są: krótki okres dezorientacji lub utrata pamięci po wypadku, ból głowy, wymioty, zawroty głowy lub utrata przytomności. Jednak osoba, która doznała wstrząsu mózgu, nie musi utracić przytomności.

 

Z powodu pourazowego bólu głowy można podać dziecku paracetamol, ale nie aspirynę (podobnie - lepiej nie ibuprofen), bo zwiększa się ryzyko krwotoku.

 

U niemowląt po urazie głowy zwykle nie wykonuje się prześwietlenia czaszki (wyjątkiem może być uraz nosa). Badanie to jest trudne, jego wartość – znikoma, a dziecko otrzymuje niepotrzebną dawkę promieniowania. Metodą diagnostyczną są USG przezciemiączkowe oraz w wyją- tkowych przypadkach tomografia komputerowa.

Profilaktyka

Bądźmy przezorni, ostrożni i pamiętajmy:

             ścianki łóżeczka muszą być zamknięte,

             przy przewijaniu nie zostawiajmy dziecka na stole lub przewijaku nawet na chwilę,

             podczas kąpieli uważajmy, by nie wyśliznęło się z naszych namydlonych rąk,

             używajmy stabilnych wózków, z których dziecko nie wypadnie,

             zakładajmy ochraniacze na krawędzie mebli,

             zostawiajmy dziecko w bezpiecznym kojcu,

             nie używajmy chodzików,

             zamknijmy dostęp do schodów barierką,

             zachowajmy trzeźwość i zdrowy rozsądek.