Niektóre dzieci doświadczają ich każdej NOCY.
Innym zdarzają się raz lub dwa razy w ciągu tygodnia. Bóle wzrostowe mają najczęściej charakter napadowy, nasilenie bólu może być bardzo duże, a pojedynczy „atak” może trwać od kilku minut do dwóch godzin, zwykle 15–30 minut.
Wzrostowe bóle kończyn częściej występują:
- po dniu, w którym dziecko było bardzo aktywne,
- u dzieci z płaskostopiem, koślawością tylnej części stopy, nadmierną ruchomością w stawach oraz niższym progiem bólowym.
Ustalając rozpoznanie bólu wzrostowego, nie wolno przeoczyć choroby organicznej, której ból jedynie towarzyszy. U dzieci najczęściej dotyczy to takich chorób, jak:
- martwica guzowatości piszczeli (choroba Osgooda i Schlattera),
- chondromalacja rzepki,
- złamanie zmęczeniowe.
Rzadziej podobne dolegliwości mogą wywoływać inne choroby ortopedyczne oraz choroby reumatyczne, onkologiczne, hematologiczne czy neurologiczne.
Jak rozpoznać bóle wzrostowe? Kiedy bóle nóg są bólami wzrostowymi?
Można je podejrzewać, jeśli pojawiają się między 3 a 12 rokiem życia i spełniają WSZYSTKIE poniższe warunki:
- dokuczją okresowo, 6–24 razy w miesiącu;
- utrzymują się co najmniej 3 miesiące;
- pojawiają się wieczorem lub w nocy (mogą wybudzać dziecko ze snu) i ustępują rano;
- są obustronne i zwykle obejmują podudzie (najczęściej przednią krawędź piszczeli), udo (przednia powierzchnia) lub tylną powierzchnię stawu kolanowego;
- nie wpływają na ogólne dobre samopoczucie dziecka;
- nie stwierdza się dodatkowych nieprawidłowości, jak: obrzęk, zaczerwienienie, guz, deformacje, miejscowy wzrost ucieplenia, bolesność uciskowa, ograniczenie ruchu;
- nie obserwuje się utykania i innych zaburzeń chodu;
- ulgę przynoszą masaż i proste leki przeciwbólowe;
- wyniki badań laboratoryjnych (morfologia z rozmazem, CRP) i radiologicznych są prawidłowe.
Ustalenie rozpoznania wymaga więc obserwacji rodzicielskiej minimum przez 3 miesiące. W tym czasie możemy podejrzewać chorobę, ale jednocześnie należy zachować czujność, aby nie przeoczyć innego poważniejszego problemu.
Jakie objawy wskazują na chorobę groźniejszą od bólów wzrostowych u dziecka z bólami nóg?
Objawami niepokojącymi (alarmowymi) są:
- gorączka, osłabienie, ograniczenie normalnej aktywności;
- zmniejszenie masy ciała lub zwolnienie tempa jej przyrostu;
- asymetria kończyn;
- wyczuwalny guz lub obrzęk w bolesnym miejscu kończyny;
- obrzęk stawu;
- ból stawu, pachwiny albo okolicy lędźwiowo-krzyżowej;
- jednostronność bólu – dziecko narzeka na ból tylko jednej kończyny;
- trudności w poruszaniu bolącą kończyną, utykanie lub inne zaburzenia chodu;
- ból w ciągu dnia (zwłaszcza poranny), nasilający się podczas aktywności fizycznej;
- nasilenie bólu przy dotykaniu bolesnego miejsca lub podczas ruchu;
- narastanie bólu w kolejnych dniach, brak reakcji na zastosowane leki przeciwbólowe.
Bóle wzrostowe potrafią być bardzo dokuczliwe, ale przemijają. Doraźną ulgę przynoszą delikatny masaż i ciepłe okłady, a w nasilonych dolegliwościach standardowe leki przeciwbólowe (paracetamol, ibuprofen). Można złagodzić ból, redukując aktywność fizyczną. Ostatecznie rokowanie jest dobre, a dolegliwości ustępują samoistnie po zakończeniu intensywnego wzrastania.
